Opvoeden door sport; de ontwikkeling van de jeugd tijdens beweging
Opvoeden door sport. Alweer enige tijd geleden, in 2004, was het Europese jaar van ‘opvoeden door sport’. De EU-landen hebben dat jaar gebruikt om de fysieke, mentale en sociale vaardigheden van de jeugd te ontwikkelen. Trainers en coaches van jeugdige sporters spelen een belangrijke rol bij het opvoeden van deze jongeren.
Ook in Nederland werd door bekende trainers uit allerlei takken van sport een bijdrage geleverd. Om de opvoedende waarde van sport te benadrukken. Vandaag de dag wordt sport beschouwd als een belangrijk opvoedingsmiddel. In de beleidsbrief ‘Sport en Bewegen in Olympisch perspectief’ blijkt dat de overheid bewust sport inzet als middel. Om vooral kinderen en jeugdigen waarden en normen bij te brengen. Volgens de overheid dragen sport en bewegen bij aan sociale en educatieve doeleinden. Zoals de ontwikkeling en weerbaarheid van kinderen. Maar ook het leren over sportiviteit en respect en maatschappelijke participatie.
Toch ziet de overheid dat het ook regelmatig misgaat binnen de sport. Door vandalisme, discriminatie en seksuele intimidatie binnen de sport, worden waarden en normen overtreden. Een van de belangrijkste aandachtspunten van de overheid is: ‘Naar een veiliger sportklimaat’. Dit actieplan is niet alleen gericht op het voorkomen van blessures en het vergrote van het gevoel van veiligheid tijdens het sporten. Maar ook op het verbeteren van het pedagogisch klimaat.
Kanjers in de sport
In het kader van het Europees jaar van de sport heeft Interprovinciale Organisatie Sport (IOS) ‘Kanjers in de sport’ ontwikkeld. Later heeft de stichting Sportkanjers de methode verder ontwikkeld waardoor zij breed toepasbaar werd. De methode is gebaseerd op de methode ‘kanjertraining’. Een in het onderwijs succesvol gebleken methode om het sociaal-emotioneel functioneren van kinderen blijvend te verbeteren. Voor de sport heeft stichting een eigen methode ontwikkeld om jeugd sportbegeleiders te ondersteunen in hun opvoedkundige rol. Ook voor het onderwijs, de buurtsport en de buitenschoolse opvang is de methode geschikt. De rode draad in de begeleiding van jeugdigen zijn de Kanjer afspraken:
- We helpen elkaar
- Wij vertrouwen elkaar
- We lachen elkaar niet uit
- Niemand speelt de baas
- Niemand blijft zielig
- We hebben respect voor onszelf en anderen
Door middel van een club gerichte cursus worden trainers bewustgemaakt van hun opvoedkundige verantwoordelijkheid. De sport kanjertraining moet leiden tot onder andere sport kanjertrainers. Enkele belangrijke eigenschappen van dit type trainer zijn: respectvol, begripvol, vriendelijk, optimistisch, rustig en echt.
Inzet petten bij opvoeden door sport
De sport kanjertraining kent zes rollen die worden uitgedrukt in petten.
- De zwart-witte pet: leiderschapsgedrag
- De volledig zwarte pet: bazig/gemeen
- De geel-witte pet: empathisch
- De volledig gele pet: te lief/te bescheiden
- De rood-witte pet: optimistisch, humoristisch
- De volledig rode pet: onverschillig
Hierbij moet je wel bedenken dat deze rollen niet absoluut zijn en dat er mengvormen voorkomen. De trainer moet leren om zodanig in te spelen op het gedrag van de spelers, dat ze allemaal een deels witte pet krijgen.
Heeft de sport of de sportleider pedagogische waarde?
Er is gebleken dat ouders aan bepaalde sporten, zoals judo, meer pedagogische waarde toekennen dan aan andere sporten. Maar is het nu de tak van sport of is het de sportleider die de pedagogische waarde bepaalt? Ook dit is onderzocht. Het gaat om context. Binnen de context speelt de vereniging of organisatie een belangrijke rol. Zo kan een sportvereniging bepaalde normen en waarden als fair play, respect en gelijkwaardigheid uitstralen. De belangrijkste factor blijkt echter de sportleider te zijn. Door bewust pedagogisch handelen, kan hij een prima bijdrage leveren aan het opvoeden van jonge sporters.
Tot slot
Hopelijk heb je na het lezen van deze blog meer inzicht gekregen in de waarde van opvoeden door sport. Graag willen wij als aanvulling onderstaande leerzame training met je delen!