Vele factoren bepalen uiteindelijk de sportprestatie. Wanneer een van deze factoren onderontwikkeld blijft, zal dat invloed hebben op het uiteindelijke prestatieniveau. Vele jaren van training moeten ervoor zorgen dat je de prestatie bepalende factoren harmonisch ontwikkelt. Dat gaat je zonder een zorgvuldige trainingsplanning niet lukken. Trainen kunnen we omschrijven als planmatig oefenen om de sportprestatie te verbeteren.
De trainer-coach is verantwoordelijk voor het aanbieden van sport- en bewegingsactiviteiten. Elke training bereid je voor, voer je uit en evalueer je. De cyclus voorbereiden-uitvoeren-evalueren herhaalt zich keer op keer. De trainingen zijn allemaal op elkaar afgestemd. Je noemt de samenhangende trainingen een trainingsreeks. De trainingsreeksen of trainingscycli maken zelf ook weer deel uit van een groter geheeld: de trainingsplanning. Er zijn verschillende planningen, die uiteraard met elkaar in verband staan. Dat zijn meerjarenplan, jaarplannen en meso-microplannen. Elk plan heeft een andere tijdshorizon. We noemen de plannen ook wel periodeplannen. De macroplannen duren vele weken of enkele maanden, mesoplannen duren meerdere weken en microplannen hebben een tijdshorizon van enkele dagen.
Hoe komt een trainingsplanning tot stand?
Een trainingsplanning komt op een logische manier tot stand. Je doorloopt achtereenvolgens de volgende stappen:
- Analyseer de beginsituatie van de sporter. Je analyse richt zich op de gezondheid, de techniek, de conditie en het met mentaal vermogen.
- Analyseer de prestatie bepalende factoren van de tak van sport. Je analyse richt zich op de trainbare factoren: techniek, tactiek, conditie en mentaal vermogen.
- Formuleer doelen op basis van de analyse in stap 1 en 2
- Orden de doelen volgens de mate van belangrijkheid en verdeel de doelen over de periode plannen.
- Werk het periode plan uit in een trainingsreeks
- Werk de trainingsreeks uit in concrete trainingen
- Evalueer de trainingen, de trainingsreeks en het periodeplan en stel waar nodig de trainingsplanning bij.
Wat is een meerjarenplan?
Een trainingsplanning voor meerdere jaren noem je een meerjarenplan. Een goed meerjarenplan is vooral van belang bij jeugdsporters. Zij moeten met zorg getraind worden en wel zodanig dat ze niet alleen geleidelijk op een steeds hoger niveau gaan sporten, maar vooral ook de motivatie om te trainen kunnen blijven opbrengen alleen al met deze mentale doelstelling is de trainer erg druk. Je moet namelijk zorgen dat je de jonge sporters jarenlang geboeid houdt.
Goede trainer-coaches weten aan te geven hoever een kind binnen zijn sport mag gaan. Zij stellen scherpen grenzen aan trainingsdoelen, de trainingsfrequentie en de trainingsintensiteit. De jeugdsporters trainen ‘met de handrem erop’. Het gaat immers om kinderen en die zijn nog erg kwetsbaar en broos!
Om uiteindelijk de hoogst mogelijke prestatie neer te zetten, trainen jeugdige sporters vele jaren. Misschien worden ze zelfs een echte topsporter. We delen de meerjaren trainingsplanning in drie perioden in, zodat ze deze lange periode kunnen overzien.
Verschillende trainingsperiodes
- De basis trainingsperiode: tijdens deze periode bouw je voor de aller jongste sporters de basis om aan wedstrijdsport te doen.
- De opbouw trainingsperiode: tijdens deze periode bouw je de basisvorming verder uit en gaan de jeugdige sporters gericht trainen om de prestatie bepalende factoren geleidelijk verder te ontwikkelen.
- De topprestatie trainingsperiode: tijdens deze periode vormt het bereiken van de individueel hoogst mogelijke prestatie de hoofddoelstelling van de sporters en hun trainer-coach.
Elke periode duurt meerdere jaren. Jeugdige sporters stoppen vaak vroegtijdig tijdens de puberteit. Een goed jeugdplan is van belang om jeugdige sporters goed op te leiden. Maar ook om ze plezierig te laten sporten en deze moeilijke periode te overbruggen. Een goed meerjarenplan is niet alleen belangrijk voor jeugdsporters ook topsporters kijken verder dan een jaar of een seizoen. Vaak plan je een vierjaren cyclus: de periode tussen twee Olympische Spelen of belangrijke internationale toernooien.
Wat is een jaarplan?
Het jaarplan is een periode uit de jarenlange topsport carrière. Het jaarplan wordt afgeleid van de meerjaren trainingsplanning en houdt rekening met de belangrijkste wedstrijden van het seizoen. Voor sporters heeft een jaarplan twee doelen. Enerzijds richt het jaarplan zich op het realiseren van een zo hoog mogelijke prestatie in dat jaar. Anderzijds richt je je op het halen van de belangrijke doelen zoals deze is het meerjarenplan beschreven staan. Je mag namelijk niet vergeten dat elk seizoen slecht een jaar is en dat een sportcarrière vele jaren duurt.
De voorbereidingsperiode
De voorbereidingsperiode heeft als doel om de sportvorm te ontwikkelen en een basis voor goede wedstrijdprestaties te scheppen. Je splitst deze periode op in twee deelperioden: de algemene voorbereidingsperiode en de specifieke voorbereidingsperiode. In de algemene staat een brede en algemene conditionele voorbereiding op de voorgrond. In de specifieke verminder je de trainingsomvang en voer je de trainingsintensiteit op. De sporter gaat specifieker trainen.
De wedstrijdperiode
De wedstrijdperiode heeft als doel om de prestatie verder te ontwikkelen. Door middel van specifieke trainingsbelastingen en deelname aan wedstrijden. De wedstrijd is immers de meest specifieke belasting. De wedstrijd heet de beste training. De zwaarte van de wedstrijden en het aantal wedstrijden waaraan de sporter kan deelnemen, hangen af van de belastbaarheid van de sporter. Tijdens de wedstrijdperiode wordt toegewerkt naar de belangrijkste wedstrijd van het seizoen.
De overgangsperiode
De overgangsperiode heeft als doel om het herstel te bevorderen. De trainingsomvang en de trainingsintensiteit verminderen sterk. Een periode van volstrekt nietsdoen is echter niet altijd wenselijk. Actief herstel is doorgaans effectiever dan passief herstel. Het past ook niet bij sporters om volstrekt passief te zijn en niets te doen. In deze periode is er dan ook ruimte voor andere sporten.
Wat houdt het meso- en microplan in?
Het zal duidelijk zijn dat elke macrocyclus vele weken of zelfs enkele maanden duurt. De trainer-coach formuleert voor elke macrocyclus doelen die je tijdens die periode wilt bereiken. Een goede trainer-coach weet veel over de bouw en werking van het menselijk lichaam. En over de theorie en praktijk van het trainen van de prestatie bepalende factoren. Evenals over techniek, tactiek en mentale eigenschappen. Maar heb je hiermee een voldoende basis om ermee aan de slag te kunnen? Helaas niet! Voordat je met je sporters aan de slag kunt, moet je nog een belangrijke hindernis nemen.
Alle kennis van de theorie en de praktijk wat betreft trainingen moet je vertalen in trainingen. Bij het voorbereiden van je trainingen komen allerlei vragen bij je op, zoals: wat laat ik ze vandaag trainen? Wat train ik morgen zeker niet? Welke aspecten trainen we volgende week? Wanneer zal ik stoppen met algemene trainingen? Wanneer gaat de krachttraining van start? En welke oefenwedstrijden ga ik organiseren?
In deze video zie je een voorbeeld van het maken van een jaar trainingsplanning als turn coach. Wil je meer tips en handvatten? Bekijk dan eens ons platform of check de gratis downloads.
